„Daleka jest droga do Prus Wschodnich. Daleka przez paszporty. Daleka przez inną walutę, przez inny język, przez brak konwencji turystycznej, przez niezachęcające miny gospodarzy tego terenu. Daleka przez brak dróg.”

Spektakl „Na tropach Smętka. Pieśń ziemi ma wiele głosów” w reżyserii Rudolfa Zioły przybliża widzom odległą krainę, jaką były przedwojenne Prusy Wschodnie. Tak, jak Melchior Wańkowicz wraz ze swoją córką Martą „Tili” Wańkowiczówną, podróżował po niej tropiąc Smętka, tak twórcy spektaklu podążają tropem reportera. W teatralną podróż po niezwykłej krainie zabierają widza szperacze, czyli językoznawczyni, faktografka, antropolog, fotograf i redaktor montujący.

Spektakl pokazuje świat zapomniany, ale i wielu osobom nieznany, pełen tajemniczych stworzeń, dobrych i złych duchów, objawień maryjnych, gromadkarskich nabożeństw, rozmów w karczmach i w obejściu, ale i ludzi żyjących w przedwojennych Prusach Wschodnich – Polaków, Mazurów, Warmiaków i Niemców. W przedstawieniu widzowie śledzą tragiczne losy mazurskich działaczy, takich jak Bogusław Linka, Jerzy Lanc czy Kurt Obitz.

Twórcy spektaklu, podążając za Wańkowiczem, nie unikają zadawania trudnych pytań o tożsamość mieszkańców regionu. Kim byli Mazurzy? Czy mówili po polsku? Jaka jest dusza Mazura? Dlaczego w plebiscycie z 1920 roku Polska przegrała? W przedstawieniu „Na tropach Smętka. Pieśń ziemi ma wiele głosów” można usłyszeć piękną przedwojenną polszczyznę oraz język mazurski i zobaczyć, dzięki licznym projekcjom, mazurskie i warmińskie krajobrazy.