Hiszpańskie arcydzieło epoki renesansu, wystawiane na całym świecie, także w Polsce, m.in. przez Leona Schillera. Hybryda dramatu i powieści, tzw. nowela dialogowana lub powieść dramatyczna, w oryginale składająca się z 21 aktów.

Opowiada o namiętnościach i niezmienności ludzkiego losu. Głównym wątkiem jest romantyczna miłość Kaliksta i Melibei, porównywanych do słynnych (późniejszych o stulecie) szekspirowskich kochanków z Werony. Ich uczucie rozkwita dzięki pomocy znanej ze skuteczności, ale pozbawionej moralnych skrupułów rajfurki Celestyny, nielojalnych sług Kaliksta i magii.

W tle intrygi miłosnej autor przedstawia obraz społeczeństwa hiszpańskiego z końca XV w. Ludzkie przywary zarówno u nisko, jak i szlachetnie urodzonych poddaje ostrej, ironicznej krytyce.
Przedstawienie zrealizowane w konwencji lalkowej i żywoplanowej, z oprawą muzyki flamenco, która zaczęła się kształtować w XV-wiecznej Hiszpanii wraz z napływem Romów.